امامت و رهبرى در حکومت اسلامى

خبرگزاری دفاع مقدس، با پیروزى انقلاب اسلامى و رسمیت یافتن جمهوری اسلامی، بحث امامت در امت اسلامى و ولى فقیه در حکومت اسلامی مطرح شد. از دید امام خمینى(ره)، معمار بزرگ انقلاب اسلامى ایران، حکومت اسلامى همان جمهورى اسلامى است که در آن شارع مقدس اسلام یگانه قدرت قانونگذار است و نمادش در ولى فقیه متجلى مى شود.(1)

کلمه امام یعنى پیشوا، اما امامت به معناى زعامت اجتماع یا ریاست عمومى جامعه بر مبناى آموزه هاى الهى و دینى است.

اهل تسنن بیشتر بر عنصر خلیفه گرى تأکید دارند اما شیعیان بر عنصر معنوى امام، که همان زعامت امت اسلامى است، توجه مى کنند.

شیعیان به آیه شریفه "اطیعواالله و اطیعوا الرسول و اولى الامرمنکم" استناد مى کنند که همان ریاست عامه مردم است و فرمان امام همان فرمان خداست که امت اسلامى باید از آن اطاعت کنند. امامت یعنى مرجعیت دینى، دینى که در مسائل اجتماعى، سیاسى و حتى قضایى مى تواند راهگشاى امت اسلامى باشد.(2)

از نگاه شیعیان امامت و حاکمیت بعد از پیامبر(ص) مختص امامان معصوم است و به اعتقاد برخى فقهاى اسلامى در دوران غیبت، این وظیفه برعهده فقها به عنوان نائبان امام نهاده شده است تا زعامت جامعه مسلمین را برعهده بگیرند تا جامعه اسلامى به انحراف کشیده نشود و براساس اسلام ناب محمدى(ص) بر اصول و صراط مستقیم حرکت نماید. در واقع شیعه بیشتر نگاه معنوى و محتوایى دارد تا فیزیکى و ساختارى.

امامت و رهبرى درجمهورى اسلامى

با پیروزى انقلاب اسلامى در ایران، بحث امامت و رهبرى امور مسلمین به ویژه شیعیان، که اکثریت قریب به اتفاق در ایران را تشکیل مى دادند، مطرح شد. مسئله اى که براى آحاد مردم و مسئولین از اهمیت ویژه اى برخوردار بود. امام در بیاناتشان در همان ابتداى انقلاب بر این نکته تأکید داشتند که هدف نهایى عبارت از همان تأسیس یک حکومت عدل اسلامى است.(3)

حضرت امام(ره) بر ضرورت تشکیل حکومت اسلامى در دوران غیبت تأکید داشتند. ایشان تأسیس یک نظام سیاسى دینى در دوران غیبت را لازم مى دانستند، به دلایل ذیل؛

1ـ نیاز به اجراى احکام اسلام در حکومت
2ـ لزوم رفع ظلم و ستم و دفاع از مظلومان
3ـ ضرورت استمرار اجراى احکام به حکومت
4ـ اجراى سنت رسول خدا(ص) و ائمه(س) براى ایجاد حکومت
5ـ پاسخگویى به نیازهاى معنوى امت اسلامى در ایران اسلامى.

بنابراین پس از انتخابات 12 فروردین 1358 و تأسیس جمهورى اسلامى در ایران، بحث امامت و رهبرى و جایگاه آن در قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران مطرح شد.

امام(ره) براساس آموزه هاى دینى و شرع مقدس، رهبرى جامعه اسلامى را در چارچوب حکومت جمهورى اسلامى برعهده گرفت و در تلاطم هاى اولیه نظام که گروهى سعى داشتند بحث امامت و رهبرى را به حاشیه ببرند و آن را فقط سمبولیک تلقى کنند، باصلابت و اقتدار و حمایت ملت مسلمان ایران خنثى کرد.

حضرت امام(ره) با تکیه بر این توان و براساس آموزه هاى انقلاب و تشیع رهبرى جامعه اسلامى را برعهده گرفت و توانست نظام راحتى در شرایطی بحرانی چون دروران هشت ساله دفاع مقدس حفظ کند.

رحلت حضرت امام ایشان در 14 خرداد 1368، مسئله جانشینى رهبرى مسلمین و نظام اسلامى را دوباره مطرح کرد و مجلس خبرگان که تشکیل آن، تدبیر حضرت امام(ره) جهت تداوم امامت و رهبرى و جانشینى ولى امر مسلمین بود، تشکیل جلسه داد.

در این جلسه با خرد جمعى اعضا، حضرت آیتالله خامنه اى(مدظله العالى) به عنوان رهبر جامعه مسلمین و ولى امر آنان انتخاب شد تا حکومت جمهورى اسلامى براساس نظام دینى شیعه و اسلامى تداوم داشته باشد.

امامت و رهبرى آیت الله العظمى خامنه اى(مدظله العالى) ادامه سنت و رویه امام خمینى(ره) است. ایشان براساس موازین دینى و الهى و جایگاه رهبرى در قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران، امور مسلمین را در ایران رهبرى مى کنند.

فرماندهى کل نیروهاى مسلح، انتخاب رئیس قوه قضاییه، راهنمایى رؤساى سه قوه، انتخاب ریاست صدا و سیما و... از جمله وظایفى بود که رهبر معظم انقلاب براساس جایگاهشان در قانون اساسى انجام دادند. رهبرى جامعه مسلمین و جلوگیرى از انحراف آن، مهمترین اقدام رهبر معظم انقلاب در طول بیش از بیست سال گذشته بوده است.

ایشان در برهه هاى مختلف زمانى و وقوع بحران ها، نقش سازنده و هدایت کننده داشته اند. فتنه 78 و 88 و اختلافات بین رؤساى قواى سه گانه و تذکر به آنان در اجراى صحیح قانون اساسى از جمله اقدامات مهم ایشان در طول این مدت بوده است.

حضور ایشان در صحنه هاى مختلف سبب شده فاصله مردم با مسئولین و دولتمردان جمهورى اسلامى ایران کم شود این همان تفکرى بود که حضرت امام خمینى(ره) به دنبال تحقق آن بود.

تلاش رهبر معظم انقلاب در تلفیق فقه اسلامى در حوزه سیاست و حکومت در نظارت بر حسن اجراى امور رؤساى قواى سه گانه کاملاً مشهود است و با وجود تلاش دشمنان انقلاب در جدایى دین از سیاست، دیده بانى ایشان و نظارت بر امور مسلمین این تلاش ها را ناکام گذاشته است.

سخن آخر

امامت و رهبرى امور مسلمین مهمترین و اصلى ترین بخش حکومت اسلامى است چرا که حکومت اسلامى بدون امام و رهبر مانند کشتى بدون ناخداست که براساس تلاطمات و جریانات ناآرام، ممکن است به بیراهه برود و حتى غرق شود. بنابراین مسئله امامت و رهبرى همان سفینه نجات مسلمانان در جامعه اسلامى است.

هیچ حکومت اسلامى بدون امام و رهبر به مقصد نهایى مطلوب نخواهد رسید. در جمهورى اسلامى ایران نیز از همان ابتداى تأسیس نظام در12 فروردین 1358، حضور حضرت امام خمینى(ره) به عنوان ولى امر مسلمین و نایب امام شیعیان، به نظام اسلامى ایران معنا و مفهوم واقعى بخشید و در طول ده سال زعامت ایشان در مقام رهبرى در طول دوران جنگ تحمیلى و تلاطمات نظام، ایشان با رهبرى مدبّرانه خود جامعه اسلامى را هدایت کردند تا دچار انحراف و حتى استحاله نشود.

پس از رحلت ایشان نیز رهبر معظم انقلاب، خلف صالح حضرت امام(ره) این وظیفه سنگین و مهم را بر دوش کشیدند تا با همان صورت و شکل حکومت جمهورى اسلامى حفظ شود.

منابع؛
1ـ صحیفه نور، جلد 4، ص 44.
2ـ شهید مطهرى، امامت و رهبرى، انتشارات صدرا، ص 27.
3ـ صحیفه نور، جلد 4، ص 512.