اختلاف‌ها درباره ابعاد غنی‌سازی و سانتریفیوژها کاهش نیافته است

به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس، بی بی سی در گزارشی تحلیلی به بررسی روند مذاکرات هستهای ایران و 1+5 پرداخته و نوشته است: طی هفته جاری کار اصلی و واقعی در چارچوب مذاکرات هستهای در شهر وین آغاز میشود.

بی بی سی در ادامه افزود: تاکنون مذاکرات هستهای بین ایران و پنج عضو دائم شورای امنیت و آلمان در خصوص روشن کردن و پاکسازی مسیر بوده است. امروز 13 می، مذاکرات با هدف تلاش برای تهیه پیش نویس یک  توافق واقعی برای دسترسی به راهکار جامع حل و فصل برنامه هستهای ایران آغاز می شود.

بر اساس این گزارش، هدف بلندپروازانه دستیابی به توافق نهایی و جامع هستهای بین ایران و قدرتهای جهانی تا پایان جولای است. این در شرایطی است که مهلت شش ماهه برای اجرای توافق موقت هستهای به پایان خواهد رسید. 3 ماه مذاکره سخت و نفسگیر در راه است.

اگر چیزها به خوبی پیش برود احتمال گسترش این محدوده زمانی وجود دارد. ولی اگر توافقی حاصل نشود ممکن است روند عادی مذاکرات با چالش جدی روبرو شده و تبعات این مساله در نهایت کاملا جدی خواهد بود.

کارشناسان و دیپلماتها بر این باورند که روند مذاکرات هستهای تاکنون به طور شگفتآوری مثبت و خوب بوده است. "مارک هیبس" کارشناس هستهای موسسه کارنگی برای صلح بین الملل تاکید کرد: آنچه که از فضای کلی مذاکرات در سطح رسانههای خبری منتشر شده است نشانگر نشانههای مثبتی است که عزم سیاسی لازم در دو طرف برای دستیابی به توافق نهایی و پایان دادن به مساله هستهای ایران وجود دارد.

مارک فیتزپاتریک دبیر برنامه خلع سلاح و جلوگیری از اشاعه سلاحهای کشتار جمعی در موسسه بینالمللی تحقیقات راهبردی در لندن نیز تاکید کرد: تاکنون مذاکرات خیلی خوب بوده است. توافق موقت مورد احترام قرار گرفته و مذاکره در خصوص توافق جامع و نهایی نیز دستاوردهای مثبت و خوبی داشته است. همه طرفها به صورت مسئولانهای رفتار و عمل کردهاند.

هیبس افزود: از ابتدا به خاطر یک چالش بزرگ که همان عدم اعتماد بین دو طرف بود نقشه راه مذاکرات بر مبنای اعتمادسازی متقابل پایهگذاری شده بود. این هدف اکنون حاصل شده است ولی سختترین بخش، آخرین بخش مذاکرات خواهد بود و برخی احتمالات و پتانسیلها برای پیشرفت مذاکرات وجود دارد.

هیبس افزود: مذاکره کنندگان هنوز باید مساله فعالیتهای هستهای مخفی ایران را که آژانس بینالمللی انرژی اتمی بر این باور است با گزینه سلاحهای هستهای در ارتباط است، حل و فصل کنند. آنها باید بر سر این موضوع به توافق برسند که ایران در نهایت چه میزان از برنامه هستهای خود را میتواند داشته باشد و برای چه مدت زمانی این برنامهها محدود خواهد شد و نحوه برداشته شدن تحریمها بستگی به گامهای بیشتری خواهد داشت که از سوی ایران برداشته خواهد شد.

این مساله اهمیت زیادی دارد که ماهیت هرگونه توافق هستهای حاصل شده بین ایران و قدرتهای جهانی فهمیده و درک شود. به هر حال نمیتوان فعالیتها یا تحقیقات هستهای گذشته ایران را نادیده گرفت. بنابراین، این مساله احتمال ندارد که توافقی حاصل شود و در آن به طور قطعی گفته شود که ایران به هیچ وجه قادر به تولید و توسعه سلاح هستهای نخواهد بود. به نظر میرسد یک توافق موفقیتآمیز توافقی خواهد بود که بتواند به دو سئوال مهم و کلیدی پاسخ دهد: آیا جامعه بینالمللی میتواند در سطح بالایی از اطمینان هرگونه تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هستهای در آینده را زیر نظر داشته باشد و رصد کند؟

و سئوال دوم اینکه واقعا ایران چقدر از دستیابی به یک سلاح هستهای دور خواهد شد؟ چقدر زمان لازم است تا ایران بتواند به یک سلاح هستهای دسترسی پیدا کند؟

همه چیز بستگی به میزان شفافیت برنامه هستهای ایران و بستگی به درجهای اطمینان از هشدار پیش از دستیابی ایران به بمب اتمی دارد.

دیپلماتهای نزدیک به مذاکرات اعلام میکنند که در برخی زمینهها دو طرف بیشتر از حد تصور به دستیابی به توافق نزدیک شدهاند و در سایر زمینهها نیز هنوز راهی طولانی در پیش است. ولی یک توافق 95 درصدی کافی نخواهد بود. یک تحلیلگر در این باره میگوید: شما نمیتوانید در جلویی ساختمان را با پیچ ببندید ولی یک پنجره را نیمه باز نگه دارید.

علیرغم شک و تردیدهای یک سال پیش اکنون دیپلماتهای غربی بر این باورند که دستیابی به یک توافق کامل محتمل و شدنی است. البته دیپلماتها بر این مساله تاکید میکنند که اگر توافقی حاصل شود ایرانیها باید تلاش و تحرک بیشتری از خود نشان دهند. جزییاتی که باید در میز مذاکرات حل و فصل شده و توافق بر سر آن حاصل شود بسیار پیچیده است.

هیبس افزود: مذاکرات تازه به جایی رسیده است که ایران حاضر به ارائه توضیح در خصوص بخشهایی از برنامه هستهای خود به آژانس بینالمللی انرژی اتمی شده که تاکنون هیچ توضیحی در خصوص آن نداده است. ایرانیها در مسیر ارائه توضیحات بیشتری در خصوص روند فعالیتهای هستهای خود هستند، ایرانیها توضیحاتی را در خصوص توسعه و تحقیق چاشنیهای هستهای به آژانس ارائه کردهاند و ممکن است که ایرانیها در نهایت با تغییر کاربری رآکتور هستهای اراک برای دوری از تولید پلوتونیوم موافقت کنند.

ایرانیها بر این باورند که رآکتور اراک تنها برای تولید برق است، ولی سوخت هستهای استفاده شده در این نیروگاه قابلیت تبدیل به پلوتونیوم را دارد و از این پلوتونیوم میتوان برای تولید بمب اتمی استفاده کرد.

فیتزپاتریک نیز بر این باور است که به علت پیچیدگی مسائل باقی مانده احتمال دارد تا مذاکرات هستهای ایران و 1+5 حتی فراتر از جولای نیز ادامه پیدا کند. وی میگوید: من فکر میکنم هنوز اختلاف نظرها در خصوص ابعاد غنیسازی اورانیوم و راهاندازی سانتریفیوژهای بیشتر در ایران کاهش پیدا نکرده است. خیلی بعید به نظر میرسد که طرفهای مذاکره کننده بتوانند تا این مسائل را تا 20 جولای به صورت ریشهای حل و فصل کنند. به احتمال زیاد مدت زمان شش ماهه مذاکرات تمدید خواهد شد.