روزه‎‌داری و ارتباط آن با سلامت روان

گروه اجتماعی دفاع‌پرس- سرهنگ علیرضا حمیدی‌فر معاون اجرایی معاونت اجتماعی ناجا؛ ماه مبارک رمضان، حوزه‌های مختلف سلامت انسان (جسمانی، روانی، اجتماعی و...) را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در حوزه سلامت جسمانی، روزه‌‎داری بر درمان خیلی از بیماری‌ها و ارتقای سطح سلامت جسمانی افراد تاثیر مثبت دارد.

حال سوالی که ممکن است در ذهن ایجاد شود این است که آیا روزه‌‎داری بر ارتقای سطح سلامت و بهداشت روانشناختی افراد جامعه نیز تاثیر دارد یا خیر؟ به عبارت دیگر آیا روزه‌‎داری، می‌تواند به ما کمک کند تا بتوانیم در مسیر کمال، تعالی و خودشکوفایی شخصیت قرار بگیریم؟

در پاسخ به پرسش فوق فقط به چند موضوع مهم و تاثیرگذار روزه در حوزه سلامت روانی اشاره می‌شود.

۱- تقویت اراده و افزایش تاب آوری: با توجه به اینکه گفته می‌شود بسیاری از الگو‌های رفتاری در انسان ناشی از عادت است و عادت‌ها به سختی قابل تغییر هستند، ولی ترک عادت در علم روانشناسی یکی از مولفه‌های رشدی و درمانیِ تغییر و تعالی شخصیت محسوب می‌شود. با توجه به این که ممکن است عادت‌های نامناسب در افراد وجود داشته باشند، ولی شخص روزه دار سعی می‌کند حتی الامکان با خودداری از انجام بسیاری از رفتارها، آن‌ها را ترک نماید؛ لذا در ماه مبارک رمضان تقویت اراده به وفور دیده می‌شود و انسان با چشم‌پوشی از نیاز‌های زیستی و مادی نشان می‌دهد که می‌تواند اراده‌اش را تقویت کرده و از آن، در ادامه مسیر رشد و تعالی استفاده نماید. همچنین با ادامه این فرآیند و با خودداری از انجام برخی نیازها، خودکنترلی و تاب آوری فرد  تقویت می‌گردد که در نهایت این فرآیند می‌تواند منجر به احساس خودارزشمندی و خودکفایتی شده و تسلط فرد بر خود و امور زندگی را تقویت کند.

۲- ارتقای ذهن آگاهی: امروزه روان شناسان، یکی دیگر از ملاک‌های سلامت روان را خودآگاهی و خودشناسی فرد ذکر نموده‌اند، زیرا بخشی از رفتار‌های کلامی ­و غیرکلامی ­ما از ناخودآگاه ما نشات می‌گیرند، به عبارت دیگر می‌توان گفت؛ انسانی ­از سلامت روانی بیشتری برخوردار است که هوشیارتر و میزان خودآگاهی او بیشتر باشد؛ لذا روزه داری، نوعی مراقبه است که فرد به واسطه آن می‌تواند بر رفتار، احساسات و افکار خود، آگاهی  و نظارت بیشتری داشته باشد. به عبارت دیگر، در ماه رمضان­ نوعی فضای روان شناختی ایجاد می‌شود که جنبه‌های غیرمادی وجود انسان بیش از پیش برایش آشکار می‌شود و به نیاز‌های دیگری به جز نیاز‌های جسمانی متوجه می‌گردد. بدین وسیله، فرد راحت‌تر می‌تواند از نیاز‌های مادی اش چشم پوشی کند. به هرحال می‌توان گفت؛ انسانی که از نیاز‌های مادی و جسمانی عبور می‌کند به سطوح بالاتر نیاز‌های روانشناختی خواهد پرداخت.

۳- افزایش خود مراقبتی: بعد از این که ذهن انسان آگاه‌تر شد، فرد روزه دار سعی می‌کند در این موقعیت تمام ذهن خود را متمرکز کند بر مراقبت از خود، رفتارها، افکارها، هیجانات و ... که این خودنظارتی و خودمراقبتی، نهایتا منجر به اصلاح تفکر و رفتار شده و سلامت روانشناختی را توسعه و گسترش می‌دهد.

۴- افزایش مثبت نگری: بواسطه خیرخواهی، دعا و تضرع، درخواست عفو و گذشت، صبر و بردباری و ... نوعی پالایش جسم و روان صورت می‌پذیرد، که نهایتا منجر به ایجاد نوعی مثبت نگری در افراد می‌شود. به لحاظ روانشناختی، داشتن تفکر مثبت نسبت به دیگران، یکی دیگر از ملاک‌های سلامت روانشناختی محسوب می‌شود.

۵- ایجاد احساس همدلی: امروزه روان شناسان یکی دیگر از ملاک‌های سلامت روان را توان همدلی و داشتن قابلیت کمک به دیگران ذکر کرده‌اند. یکی از نتایج بارز روزه ­داری، برانگیختن حس همدلی و همدردی نسبت به مستمندان و افراد آسیب پذیرجامعه است. روزه انسان را از غفلت می‌رهاند و رنج مستمندان را به یاد او می‌آورد تا به دستگیری فقیران، همت گمارد و به درد و دل آن‌ها برسد. بدین ترتیب می‌توان گفت که ­شخص روزه دار با تجربه و درک وضعیت روان شناختی افراد نیازمند، بهتر می‌تواند با آنان همراهی و همدلی نماید؛ لذا نوعی تواضع و توانایی برقراری ارتباط موثر در فرد روزه‎دار شکل می‌گیرد.

با توجه به مطالب فوق می‌توان نتیجه گرفت که روزه داری و ایام مبارک ماه رمضان فرصتی است که می‌تواند به ما کمک کند تا در راستای ارتقای سطح سلامت روان شناختی، خودشکوفایی و تعالی شخصیت گام برداریم.

انتهای پیام/ 241