جمع‌آوری بیش از 20 میلیون سند مکتوب دفاع مقدس/ آموزش تمامی سازمان‌ها و نهادها برای جمع‌آوری اسناد

گروه حماسه و جهاد دفاع پرس: در دوران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس تجربیات گرانبهایی را بدست آوردیم که رهبر معظم انقلاب این تجربیات، حماسه‌ها و ایثار در آن دوران را به «گنج بی‌پایان» تعبیه کرده‌اند. با بهره‌برداری از اسناد و تاریخ شفاهی می‌توانیم از این گنج استخراج کنیم. در این راستا سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس در جهت ساماندهی اسناد موجود در سازمان‌ها و نهادهای لشکری و کشوری تاسیس شد.

ستاد تبلیغات جبهه و جنگ هم زمان با آغاز جنگ تحمیلی از سوی دولت عراق و همچنین در طول دوران دفاع مقدس در سال 1359 در دو بخش اسناد داخلی و خارجی با بهره‌مندی از خبرگزاری‌ها، رسانه‌های جمعی، اخبار و اطلاعات، بولتن‌ها و سازمان‌های وابسته به نیروهای مسلح ارتش، سپاه، ژاندارمری، جهاد سازندگی، بنیاد شهید و سازمان‌های بین المللی آغاز به کار و تا پایان دوران دفاع مقدس به ماموریت خود ادامه داده است و در کنار سایر مراکز اسنادی کشور حماسه هشت سال دفاع مقدس را ثبت و ضبط کردند.

در سال 1384 ذخیره سازی رایانه‌ای اسناد دفاع مقدس در دستور کار مدیریت اسناد قرار گرفت و دستور تشکیل آرشیو ملی جنگ از سوی ستاد کل نیروهای مسلح که براساس نامه وزارت امور خارجه به دبیر شورای امنیت ملی وقت صادر شده بود، انگیزه و گستره این کار را چند برابر کرد و پس از یک سری مکاتبات و تدابیر اصلاحی نهایتا دستور تشکیل «مرکز ملی اسناد دفاع مقدس» از سوی ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ابلاغ و زمینه تحقق این آرمان ملی برای ایجاد مرکزیتی ملی جهت دستیابی متمرکز، بهینه و موثق به اطلاعات مرتبط به حماسه هشت سال دفاع مقدس را فراهم ساخت. در سال 1393 با ابلاغ ریاست ستاد کل نیروهای مسلح سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس تشکیل شد.

این مرکز پس از دفاع مقدس با رویکرد و ماموریتی جدید به جمع آوری، نگهداری و مستندسازی اسناد به جای مانده از آن دوران تحت عنوان مرکز اسناد در معاونت تحقیقات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس پرداخته و برابر اوامر ریاست ستاد کل نیروهای مسلح کلیه اسناد و مدارک کمیسیون‌های اسرا و مفقودین از سال 1392 از دفتر عمومی حفاظت اطلاعات به سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس منتقل شد.

در سال 1393 سازمان اسناد به استناد بند الف از ماده 3 اساسنامه بنیاد به منظور جلوگیری از موازی کاری بین دستگاه‌های دولتی و نیروهای مسلح با هدف دستیابی سریع و دقیق به اطلاعات و اسناد دوران دفاع مقدس شروع به کار کرد و از مورخ 24 بهمن ماه 1394 بنا به حکمی، ریاست ستاد کل نیروهای مسلح جدول سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس را تصویب و رسماً به بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس ابلاغ کرد.

سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس یکی از مهم ترین مراکز اسنادی کشور در حوزه اسناد مربوط به هشت سال دفاع مقدس است که زمینه های تشکیل آن به سال های اول انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی عراق برمی‌گردد.

در ادامه گفت‌وگوی خبرنگار دفاع پرس با سردار «غلامرضا علاماتی» رئیس این سازمان را می‌خوانید:

جمع آوری، ساماندهی و طبقه‌بندی کردن اسناد اعم از عکس، سند، تاریخ شفاهی و ... از جمله اهداف و وظایف این سازمان برشمرده می‌شود.

خاطرات همچون گنج در دل رزمندگان نهفته است که ما وظیفه داریم با گفت‌وگو این گنج را استخراج کنیم. رزمنده به عنوان یک سند زنده است که ما با ضبط خاطراتش، وقایع را بدون واسطه ثبت می‌کنیم و به نسل‌های بعدی انتقال می‌دهیم.

کلام و صوت، فیلم و اسناد، مطالبی هستند که می‌توانند پیوند دهنده نسل‌ها باشند. اسناد به تنهایی به حد کافی تاثیرگذار نیست، بلکه با پرورش اسناد و همچنین ادغام اسناد با تاریخ شفاهی می‌توان، پلی میان نسل‌ها و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت به وجود آورد.

اجرای آیین‌نامه حفظ و نگهداری اسناد و مدارک

طی سال‌های گذشته آیین نامه حفظ و نگهداری اسناد و مدارک دفاع مقدس تصویب شد. این آیین‌نامه به کل استان‌ها، نهاد‌ها و سازمان‌های لشکری و کشوری که اسنادی از دوران دفاع مقدس را در بایگانی خود دارند، ارسال شده است تا با یکسان سازی و طبقه بندی اسناد در تمامی ارگان‌ها و سازمان‌ها بتوانیم به یک منبع واحد برسیم. در این راستا کارگاه‌های تاریخ شفاهی، فهرست نویسی، مصاحبه و ... را هم برگزار کردیم. اسناد و مدارک همچون اکسیری است که اگر به جامعه تزریق شود، جامعه را پویا و زنده و همچنین انسان‌های به خواب رفته را بیدار می‌کند.

اسناد بخشی از هویت ملی و فرهنگی را شامل می‌شوند. با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه اسناد و مدارک دوران دفاع مقدس نگهداری، حفظ و پردازش شود، کار را در مرکزیت و سپس در استان‌ها آغاز کردیم. این امر در جهت جلوگیری از تحریف و نابودی است.

به تمامی سازمان‌ها و ارگان‌ها نحوه تبیین و طبقه بندی اسناد را آموزش دادیم تا براساس این مدل اسناد خود را جمع آوری کنند. به عبارتی ما در این سازمان، الگو ارائه می‌دهیم.

تاریخ شفاهی در سطوح مختلف است به عنوان مثال سطوح میانی، عملیاتی و تاکتیکی. جهت جلوگیری از تداخل در ثبت تاریخ شفاهی، سطح راهبردی را به عهده موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس گذاشته‌ایم. یکی از وظایف شورای اسناد و مدارک دفاع مقدس این است که تعیین سطح کند. به این معنی که هر ارگان یا سازمانی وظیفه ثبت و ضبط یکی از سطوح دوران دفاع مقدس را برعهده گیرد.

اسناد دوران دفاع مقدس کجاست؟

سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس از سال 95 جمع آوری اسناد را آغاز کرده است. پیش از آغاز کار رسمی جمع آوری اسناد، گاهی مشاهده می‌کردیم که اسناد در فایل، داخل گونی، کانکس، اتاق‌های نمناک و ... نگهداری می‌شد. این اسناد به جهت قرار گرفتن در جای نامناسب در حال تخریب بودند. پس از جمع آوری اسناد، مراحل ثبت و نگهداری آغاز می‌شود. در ابتدا این اسناد تفکیک و جداسازی می‌شوند، سپس براساس موضوعی دسته بندی شده و داخل یک پوشه قرار می‌گیرند. پس از پوشه بندی مرحله فهرست نویسی آغاز می‌شود. پس از طبقه بندی شدن اسناد، اسناد میکروب زدایی شده و در کارتن‌های خاص خودش قرار می‌گیرند و کدبندی می‌شوند.

زمانی که تمام این مراحل سپری شود، اسناد قابلیت بهره برداری دارند. به این معنی که اسناد باید بررسی شوند و کلیدواژه‌های آن مشخص شود. یک سند ممکن است 50 کلید واژه داشته باشد.

فهرست نویسی توصیفی

برای اسناد مکتوب فهرست نویسی توصیفی انجام می‌شود. برای اسناد دیداری و شنیداری همچون صوت، فیلم و ... باید لیست تهیه شود. هر دقیقه یک فیلم، فهرست نویسی می‌شود. زمانی که در خصوص یک موضوعی فیلم را بارگذاری می‌کنیم، دقیقه فیلم را مشخص می‌کنیم که آن موضوع طرح شده است.

تا پایان برنامه هفتم توسعه در نظر داریم تمام اسناد جمع آوری شده را فهرست نویسی، طبقه بندی و در یک سامانه الکترونیکی بارگذاری کنیم. تا به امروز بیش از 2 میلیون برگ سند را ساماندهی کرده‌ایم.

ساماندهی اسناد و مدارک دوران دفاع مقدس استان‌های مختلف کشور تا پایان سال 97 تکمیل خواهد شد. بنابراین تمام سازمان‌ها تا پایان برنامه هفتم توسعه، اسناد خود را با یک روش یکنواخت ساماندهی خواهند کرد.

در سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس تا به امروز حدود هشت تا 10 میلیون در مرکزیت و حدود 12 تا 13 میلیون در استان‌های مختلف سند مکتوب جمع آوری شده است.

سامانه الکترونیکی در سه ماهه اول یا دوم سال 97 رونمایی خواهد شد. این سامانه عمومی خواهد بود و در سراسر کشور می‌توانند بطور رایگان از کتب، اسناد و مدارک دفاع مقدس بهره برداری کنند. به سازمانهای اسنادی یک لینک ویژه در جهت دسترسی آسان تر به اسناد داده میشود.

رونمایی بیش از 70 جلد کتاب

بیش از 50 جلد کتاب در حوزه اسنادی و تاریخ شفاهی تا به امروز منتشر شده است. در نظر داریم در هفته دفاع مقدس بیش از 70 جلد کتاب را رونمایی کنیم. در نمایشگاه کتاب سال جاری کتاب های منتشر شده را عرضه کردیم و مورد استقبال نیز قرار گرفت.

در حوزه کتاب سیاست سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس این است که ما در هر استان یک کتابخانه داشته باشیم. در تهران مرکزیتش را در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس قرار داده‌ایم. در جهت ‍‍‍‍‍‍پربار کردن کتابخانه ملی جمهوری اسلامی سال گذشته حدود 12 هزار عنوان کتاب در حوزه دفاع مقدس به کتابخانه ملی جمهوری اسلامی اهدا کردیم.

درصدد ایجاد یک کتابخانه دیجیتالی در حوزه دفاع مقدس هستیم. با مالکین و ناشرین کتابهای دفاع مقدسی صحبت کردیم؛ کتاب کسانی که اعلام رضایت کردند را در این کتابخانه قرار می دهیم. ناشرین و نویسندگانی که علاقمند هستند کتابهایشان در این کتابخانه دیجیتالی قرار گیرد با سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس در میان گذارند.

پشتیبانی از پایان نامه ها

پشتیبانی از پایان نامه ها بر عهده ادارات کل در بخش آموزش است. در حوزه دفاع مقدس نیز موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس پشتیبانی از پایان نامه ها را بر عهده دارد اما سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس به طور محدود در حوزه اسناد حمایت می کند.

انتهای پیام/ 131