"کبرا"های ایرانی؛ از چنبره به دور بعثی‌ها در بازی‌دراز تا نیش زهرآگین به منافقین در مرصاد

به گزارش خبرنگار  دفاعی امنیتی دفاع پرس، بی تردید هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی نقش بی بدیلی را در پشتیبانی و پیشبرد اهداف نیروهای سطحی در جریان دفاع مقدس ایفا کرده، که این مهم برای تمامی اقشار و گروههایی که آن دوران را به عینه دیده و درک کردهاند، واضح و روشن است. قرار گرفتن در هفته ارتش و آستانه اول اردیبشهت که با عملیات پیروزمندانه «بازیدراز» مصادف است، ما را برآن داشت تا بنا بر تکلیف ذاتی خبرگزاری دفاع مقدس، به بررسی و تشریح اقدامات یکی از مهمترین و اثربخشترین یگانهای نیروهای مسلح در دوران دفاع مقدس بپردازد.

** استعدادهای بالگردی هوانیروز در دوران دفاع مقدس

هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی که از پنج مدل بالگرد تهاجمی 209 معروف به کبری، بالگرد شناسایی 206 معروف به جت رنجر، بالگرد ترابری نیمهسنگین 205، بالگرد تاکتیکی_ترابری 214 و بالگرد ترابری سنگین شینوک بهره میبرد، با توجه به کارایی هرکدام، در اجرای ماموریتهای مختلفی چون دیدهبانی، تنظیم تیر توپخانه، اسکورت ستون زرهی، فرماندهی و کنترل، کمک به اجرای عملیات هجومی با هلیبرن نیروها، پشتیبانی نزدیک هوایی با اجرای آتش مستقیم، تک هوایی به یگانهای دشمن، و جابجایی و انتقال مجروحان به عقب، عکسبرداری و عملیات پوششی، خدمات ارزندهای را در دوران جنگ تحمیلی ارائه کرد. هوانیروز همچنین در دفع غائله کردستان و عناصر ضد انقلاب در این استان نقشی محوری ایفا کرد.

بالگرد شناسایی 206

** حضور موثر و ضربتی هوانیروز در مناطق مورد تهاجم دشمن بعثی

تهاجم سراسری نیروهای مسلح رژیم بعث عراق در 31 شهریور 1359 در حالی آغاز شد که ارتش جمهوری اسلامی ایران بهواسطه شرایط خاص و اجتنابناپذیر انقلاب، آمادگی کافی رزمی را نداشت و از طرفی نیز تعدادی از پادگانها، انبارها و مخازن ارتش در آن روزها مورد تعرض و هجوم قرار گرفته و یا مصادره شده بودند، نقل و انتقالات بی رویه درجهداران، تقلیل مدت سربازی، شرکت یگانهای پیاده در عملیات، توسعه پدافند داخلی و استقرار طولانی آنها در مناطق عمدهای از استانهای آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه که در راستای مقابله با گروهکهای تجزیهطلب انجام میگرفت سبب تحلیل رفتن قابلیتهای رزمی ارتش شده بود و رژیم بعث عراق با توجه به این وضعیت نامتعادل، زمان تجاوز به خاک ایران را انتخاب کرده بود. در چنین شرایطی یکی از نیروهای کارآمد که با وسایل و تجهیزات مناسب و با بهرهگیری از زبدهترین و شجاعترین خلبانان نقش تعیینکنندهای را ایفا کرد، هوانیروز ارتش ایران بود. هوانیروز توانست با استفاده از بالگردهای ترابری سنگین شینوک و بالگردهای ترابری نیمهسنگین 214 ، کلیه نیازهای خود را ظرف مدت چند ساعت در مناطق عملیاتی پای کار بیاورد.

بالگرد ترابری 214

هوانیروز تقریبا اولین یگان منظم عملکنندهای بود که به سرعت در مناطق غرب و جنوب مستقر و از روز دوم جنگ پروازهای عملیاتی خود را شروع کرد.

**هوانیروز؛ اولین یگانی که بعثیها را مجبور به ایجاد خاکریز کرد

در روزهای آغازین جنگ هوانیروز توانست با حضور به موقع و در اسرع وقت در مناطق جنگی و تمام محورهای جنوب و غرب، پروازهای عملیاتی را شروع و سد مستحکمی را در مقابل نیروهای عراقی بهوجود آورد، و خلبانان بالگردهای کبرا، بهعنوان یک نیروی آفندی در خط مقدم همراه با یگانهایی از نیروی زمینی ارتش در متوقف کردن دشمن و وادار کردن آنها به ایجاد خاکریز و فرو رفتن در دل زمین نقش بسزایی را ایفا کنند؛ که در این راه تعداد زیادی از خلبانان هم در همان اوایل جنگ به شهادت رسیدند.
 

بالگرد تهاجمی 209

**حضور هوانیروز در تمامی عملیاتهای ارتش و سپاه/ صدای بالگردها قوت قلبی برای رزمندگان اسلام بود

پس از گذشت یک سال از جنگ، نقش هوانیروز در پیروزی عملیات ثامنالائمه(ع) کاملا مشهود بود و در واقع دفع پاتک دشمن در اطراف پل مارد و انهدام 6 دستگاه تانک آنها در یک نوبت از نمونههای بارز عملکرد هوانیروز اثربخش هوانیروز در این عملیات است.

بهطور کلی پس از پیروزی در این عملیات، جبهههای نبرد حالت هجومی گرفت و عملیاتهای مختلف یکی پس از دیگری انجام شد، و به جرئت می توان گفت که در تمامی این عملیاتها که توسط ارتش و سپاه و یا عملیاتهای مشترکی که هر دو در آن شرکت داشتند، اجرا میشد، هوانیروز در آن شرکت داشته و نقش بسزایی را ایفا کرده است. همانطوری که از شواهد برمیآید، وجود این یگان باعث دلگرمی فرماندهان در زمان طرحریزی عملیاتها شده و صدای بالگردهای عملیاتی هوانیروز در زمانهایی که ادوات زرهی دشمن آتش سنگین خود را بر نیروهای سطحی میریختند، موجب دلگرمی و ایجاد روحیه و انگیزه در رزمندگان اسلام میشد.

بمبرهای نیروی هوایی
 

**اجرای عملیات مشترک هوانیروز با جنگنده بمبرهای نهاجا در دوران دفاع مقدس

این مدل عملیات که در دوران دفاع مقدس بسیار دیده میشد در حقیقت تلفیق آتش بالگردهای تهاجمی و شناسایی هوانیروز با هواپیماهای بمبر و پشتیبانی نزدیک نیروی هوایی و همراهی فعالیت توپخانه نیروی زمینی است.
ادغام آتش این سه نیرو بهمنظور انهدام اهداف و مواضع سنگین و با ارزش دشمن بکار گرفته میشود؛ که در دوران دفاع مقدس از این طیف عملیاتهای مشترک بسیار مشاهده شده است.

یکی از مهمترین ویژگیهای هوانیروز قهرمان در دوران دفاع مقدس، حضور و اجرای عملیات در شرایط اقلیمی و جغرافیایی مختلفی همچون، کوهستان، صحرا و جنگل و اجرای عملیات در شب است.

بالگرد ترابری شینوک

** نقش هوانیروز در عملیات آفندی «بازیدراز»

از همان روزهای اول حمله دشمن تعدادی از بالگردهای شکاری کبرا جهت پشتیبانی آتش در پادگان ابوذر در منطقه سر پل ذهاب مستقر شدند. در عملیات بازیدراز برای خنثی کردن تلاش عناصر زرهی و مکانیزه دشمن، فرماندهی تیپ3 زرهی بارها به تیم هوانیروز ماموریت داد تا تقدم اجرای پشتیبانی آتش را در آن منطقه اجرا کنند. خلبانان هوانیروز در این عملیات مهارتهای تخصصی خود را همراه با فداکاری و ایثار کمنظیر به نمایش گذاشتند و تعداد زیادی از تانکها و نفربرهای دشمن را شکار کردند.

تیمهای آتش هوانیروز بدون وقفه دشمنان و ادوات زرهی و مکانیزه آنها در دشت ذهاب و نفرات پیاده و کوهستانی را در ارتفاعات بازی دراز در دو محور مورد هجوم قرار دادند و با انهدام تانکها و نفربرهای زرهی، ارتش عراق را وادار به عقبنشینی کردند.

** وحشت بعثیها از نیش کبراهای ایرانی

در روز چهارم نبرد، یعنی پنجم اردیبهشت ماه در حالی که نیروهای متجاوز برای نگهداری مناطق اشغالی سرسختی نشان میدادند، تیزپروازان هوانیروز با عملیاتهای مداوم خود عرصه را بر دشمن تنگ کرده و در هر پرواز تعداد زیادی از نیروهای دشمن را کشته و یا زخمی میکردند، و از یک سو موجبات تقویت روحیه رزمندگان خودی و از سوی دیگر وحشت نیروهای بعثی را فراهم آوردند.

کبرای ایرانی در حال فرود

ارتفاعات راهبردی بازیدراز در منطقه غربی کشور، در مثلثی بین شهرهای سرپل ذهاب و گیلانغرب و قصر شیرین قرار دارد، این ارتفاعات علاوه بر سه شهر یاد شده بر دشتهای ذهاب، دیره و چم امام حسن(ع) نیز مشرف است.

ارتش عراق که در روزهای ابتدایی جنگ توانسته بود با تصرف قصر شیرین مواضع خود را در گیلانغرب تثبیت کند، بر روی ارتفاعات بازیدراز مستقر شده و با این موفقیت می خواست تا بر تمامی مناطق اطراف تسلط کامل پیدا کند.

** پایمردی خلبانان هوانیروز اجازه تصرف سرپل ذهاب و پادگان ابوذر را به دشمن نداد

ارتش عراق در آبان 59 اقدامی در جهت تصرف شهر سرپل ذهاب و پادگان ابوذر انجام داد؛ که به دلیل استقامت و پایمردی خلبانان هوانیروز، ناموفق از اجرای عملیات مجبور به عقبنشینی شد؛ از این رو برای انجام مراحل بعدی عملیاتهایش، با تثبیت تصرفات در ارتفاعات بازیدراز تمامی ظرفیتهای خود را به کار گرفت.

شلیک موشک تاو از بالگرد کبرا

بازپسگیری ارتفاعات بازی دراز و قلل مرتفع آن برای نیروهای پیاده امری دشوار بود؛ زیرا بدون حضور بالگردهای ترابری و تهاجمی هوانیروز، اجرای عملیات و دستیابی به ارتفاعات امکانپذیر نبود. زیرا تنها جاده قابل استفاده که تا روی قله 1150 امتداد داشت، در اختیار عراقی ها بود و نیروهای ایرانی از داشتن هر گونه مسیر قابل عبور، حتی برای نیروهای پیاده محروم بودند.

**هشت پاتک نافرجام عراق بعد از شکست سخت در «بازیدراز»

با توجه به اهمیت جغرافیایی ارتفاعات و احتمال حمله مجدد عراق برای تصرف مناطق دیگر عملیات بازیدراز با فرماندهی مشترک سپاه و ارتش در اول اردیبهشت سال 60 در دو محور به اجرا درآمد و با اجرای کامل و موفقیتآمیز سرانجام در نهم اردیبهشت ماه به پایان رسید. ارتش عراق پس از شکست در این عملیات 8 مرتبه اقدام به پاتک سنگین کرد؛ که هر بار با شکستی سخت مجبور به عقبنشینی شد.

** جابهجایی 8 تن بار مهمات و هزار رزمنده توسط هوانیروز در عملیات «بازیدراز»

هدف عملیاتی هوانیروز بازپسگیری قلل 1050، 1100 و 1150 در ارتفاعات بازیدراز و انهدام نیروهای عراقی در روستاهای حاشیه ارتفاعات، ازجمله آبادیهای افشار آباد، دار بلوط، شیرین آب، قراویز، نسار و شیشه راه بود؛ که در این عملیات هوانیروز قهرمان با 23 فروند بالگرد، 38 سورتی پرواز را در 290 ساعت انجام داده و حدود هزار نیروی پیاده و 8 تن بار مهمات را جابهجا کرد.

** انهدام دو فروند بالگرد و 23 خودروی زرهی توسط هوانیروز در عملیات «بازیدراز»

هوانیروز قهرمان در این عملیات توانست ضربات سختی را بر دشمن وارد کند که انهدام دو فروند بالگرد 12 دستگاه تانک، 11 دستگاه از انواع خودروهای نظامی، دو دستگاه تانکر سوخت، انهدام 3 دستگاه خمپارهانداز، انهدام سه قبضه تیربار کالیبر 50، انهدام بیش از 100 سنگر و کشته و زخمی شدن بیش از 500 نفر از دشمن بخشی از اقدامات تخریبی این نیرو در این عملیات است.

**مرصاد؛ جهنمی که هوانیروز برای منافقین برپا کرد

هنگامی که جنگ به هشتمین سال خود رسید، اگرچه جمهوری اسلامی ایران موفق شد در بسیاری از نقاط متجاوز را به پشت مرزهای بینالمللی عقب براند، اما طرفین درگیر بدون هیچ موفقیت تعیینکنندهای به این درگیریها ادامه دادند.

بلوک شرق و غرب با ارسال انبوه تجهیزات و تسلیحات نوین به رژیم بعث عراق کمک میکرد و از طرفی کاهش توان رزمی نیروهای خودی بعد از عملیات کربلای 5 این نوید را به عراق میداد که با استفاده از منافقین که در اواخر جنگ بهعنوان سربازان صدام وارد جنگ با ایران شده بودند، میتوانند سرنوشت جنگ را به نفع خود تغییر دهند؛ لذا عناصر خودفروخته منافق با پشتیبانی عراق و خصوصا نیروی هوایی آن کشور از محورهای سرپل ذهاب و گیلانغرب به سمت اسلامآباد و نهایتا تا حسنآباد و تنگ چهار زبر کرمانشاه پیش آمدند.

در این شرایط دوباره وضعیت روزهای اول جنگ بر منطقه غرب و جنوب احساس میشد، و به نظر میرسید نیروهای زمینی که بتوانند در اسرع وقت در مقابل منافقین بایستاند و جلوی پیشروی آنان را مسدود سازند، هنوز در منطقه حاضر نبودند. لذا در این وضعیت یک بار دیگر حضور هوانیروز به شدت احساس شد؛ در این شرایط سرنوشتساز بود که خلبانان کبرا با هدف قرار دادن ادوات زرهی منافقین بین جاده اسلامآباد تا گردنه چهارزبر، و خلبانان بالگردهای شینوک و 214 با هلیبرن به اطراف گردنه چهارزبر و با هدایت مستقیم شهید صیاد شیرازی از پیشروی آنها به سمت کرمانشاه جلوگیری کردند و تعداد بسیاری از آنها را به هلاکت رسانده و یا اسیر کردند؛ بدین ترتیب عملکرد هوانیروز در هشت سال دفاع مقدس بیانگر رشادت و دلاورمردیهای خلبانان و کارکنان این یگان عملیاتی در روزهای آغازین جنگ و تداوم آن و با عملیات مرصاد برگ زرین دیگری از عملکرد قهرمانانه هوانیروز را در تاریخ رقم زد.