ضرورت انقلاب در شورای عالی انقلاب فرهنگی/ آغاز دوره‌ جدیدی در حیات تشکیلاتی شورا

به گزارش سرویس فرهنگی خبرگزاری دفاع مقدس، سالهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی بود که ضرورت تغییر و تحول در عرصه فرهنگ کشور احساس میشد. بسیاری از اساتید و معلمانی که در دانشگاهها و مدارس تدریس میکردند عناصر منحرفی بودند که تعلق خاطر بسیاری به رژیم گذشته داشتند. از طرف دیگر نیز محتوای کتب درسی که توسط همین اساتید تدریس می شد با موازین انقلاب سازگاری نداشت. از این رو دانشگاه به محلی مطلوب برای تاخت و تاز گروههای منحرف تبدیل شده بود که همین مسئله مورد اعتراض انقلابیون قرار گرفت و بعدها منجر به تعطیلی دانشگاههای سراسر کشور و شکل گیری انقلاب فرهنگی شد.
 
* گام نخست برای «انقلاب» در «فرهنگ»
سالها حکمرانی حکومت فاسد پهلوی، ایجاد یک انقلاب در عرصه فرهنگ را ایجاب میکرد. این مهمّ از نگاه معمار کبیر انقلاب دور نماند؛ روز اوّل فروردین سال ۱۳۵۹ وقتی پیام نوروزی امام خمینی(ره) منتشر شد، بند ۱۱ آن حامل پیام مهمّی بود. پیامی که آن را نقطه عطفی در انقلاب فرهنگی کشور برآورد میشود؛ ایشان در بند «۱۱» این پیام بر ضرورت ایجاد «انقلاب اساسی در دانشگاههای سراسر کشور»، «تصفیهى اساتید مرتبط با شرق و غرب» و « تبدیل دانشگاه به محیطی سالم برای تدوین علوم عالی اسلامی» تأکید کردند.
 
* صدور فرمان تشکیل «ستاد انقلاب فرهنگی»
دو ماه بعد یعنی در خرداد همان سال با تعطیلی سراسری دانشگاههای کشور، امام خمینی(ره) نگرانی و اعتراض خود را نسبت به اینکه اقدام موثری در راستای تاکیداتشان صورت نگرفته با صدور «فرمان تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی» اعلام داشتند. در این فرمان، حضرت امام به عدهای از اساتید حوزه و دانشگاه مأموریت دادند تا با تشکیل ستادی از افراد صاحبنظر متعهد و تحصیلکرده شورایی را تشکیل دهند و برای آیندة دانشگاه ها برنامهریزی و تصمیم گیری کنند.

با بازگشایی دانشگاهها و توسعه مراکز آموزشی و گستردگی فعالیت ستاد انقلاب فرهنگی ضرورت تقویت این نهاد بیش از پیش احساس شد، بهطوری که حضرت امام (ره) در آذر ۱۳۶۳ برای دومین بار ستاد انقلاب فرهنگی را ترمیم کردند و به این ترتیب شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیبی جدید تشکیل شد.
 
 * آغاز مرحله جدید در حیات تشکیلاتی شورا
روز شنبه 26 مهرماه رهبر معظم انقلاب طی پیام مهمّی، حکم آغاز دورهی جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی را صادر فرمودند. ایشان ضمن یادآوری فلسفه وجودی این شورا تکالیف اصلی آن در دوره ی آتی را اینگونه تعیین کردند: «استفاده کامل و کارآمد و هم افزا از همه فرصت ها و ظرفیت ها»، «مهار تهدیدها و آسیب ها با نگاه حکیمانه و معقول» و «مواجهه ی هوشمندانه با معارضات مهاجمان و ستیزه گران»

مقوله مهمّی که در این پیغام مورد تاکید رهبری قرار گرفته، موضوع سبک زندگی است. ایشان سال ۹۱ و در جریان سفر به استان خراسان شمالی توجّه همگان را به موضوع سبک زندگی معطوف داشتند و در این خصوص ۲۰ سؤال کلیدی مطرح کردند؛ سؤالاتی که هر کدام به یکی از چالش های زندگی مردم اشاره داشت و دارد. اکنون که دو سال از آن تاریخ می گذرد باید پرسید به راستی برای کدام یک از این دغدغه ها چاره اندیشی شده است؟ مع الاسف باید گفت از آن روز تا کنون هرچه شنیده ایم بیشتر شعار بوده است و رفتارهای نمایشی. چنانچه روی این موضوع تأمل بیشتری صورت بگیرد، در خواهیم یافت که حتی در برخی از این مقوله هایی که رهبری در بطن موضوع سبک زندگی مطرح کردند، نه تنها پیشرفت نداشته ایم بلکه به عقب نیز رفته ایم!
 
* منظور از فرهنگ انقلابی چیست؟
بخش دیگری از پیام رهبر انقلاب حاوی نکات مهمّی است؛ ایشان ضمن اینکه توجّه شورا را به «جبهه گیری آشکار فرهنگی» معطوف داشتند، یک فرمان مهمّ صادر نمودند: «معارضان فرهنگ انقلابی و اسلامی را ناامید کنید».

بر کسی پوشیده نیست که مدّتی است در فضای فرهنگی کشور تلاش هایی در حال شکل گرفتن است که هدف آن کمرنگ کردن مرز بین فرهنگ خودی و غیر خودی، فرهنگ انقلابی و غیر انقلابی و فرهنگ ارزشی و غیر ارزشی است. شاید کم تر روزی را بتوان سراغ گرفت که در آن خبری از میدان دادن برخی دستگاه های فرهنگی به هنرمندان بی تعهد و آثاری که هنجارهای جامعه را مورد هدف قرار می­دهند به گوش نرسد.

طبیعتاً یکی از تبعات این امر، سرخوردگی و ناامیدی دلبستگان به فرهنگ اسلامی و انقلابی بوده است. تأکیدهایی که رهبر انقلاب طی چندماه اخیر بروی فرهنگ انقلابی داشته اند بر این موضوع صحه می گذارد. ایشان چندین نوبت به صراحت به این موضوع اشاره داشتند؛ برای نمونه می توان به دیدار نمایندگان مجلس در تاریخ 4 خرداد 93 استناد کرد که ایشان در آن دیدار پس از تاکید بر اهمیت مقوله فرهنگ، منظور خود از آن را اینگونه تبیین کردند: «منظور از فرهنگ، فرهنگ انقلابی و دینی و ایجاد حرکت فرهنگی بر مبنای اسلام و ارزشهای اسلامی و تقویت فرهنگ و باور و آداب و اخلاق اسلامی در جامعه است.... نباید به صرف بوجود آمدن و یا گسترش یک ابزار فرهنگی در جامعه، تلقی پیشرفت فرهنگ شود بلکه پیشرفت فرهنگی در جامعه، هنگامی است که فرهنگ دینی و انقلابی گسترش یابد....انتظار من از نمایندگان مجلس به عنوان سربازان انقلاب، حمایت از گسترش فرهنگ انقلابی و اسلامی در جامعه است».
 
* توجه به جوانان مؤمن و انقلابی
موضوع «فعّالیت های خودجوش فرهنگی» و «توجه به جوانان مؤمن و انقلابی» از دیگر مسائلی است که در پیام رهبر انقلاب آمده است. موضوعی که از اواخر سال گذشته جایگاه ویژه تری نسبت به گذشته در کلام و دغدغه رهبری پیدا کرده است. اسفند سال گذشته وقتی اعضای خبرگان رهبری به دیدار رهبر انقلاب رفتند، ایشان از آنان خواستند تا از توجه به یک واقعیّت غفلت نکنند: «... ما امروز، جوان انقلابی بسیار داریم... به اعتقاد من این جوان از جوان انقلابی اولِ انقلاب شأنش بالاتر است. چرا؟ چون آنروز اولاً آن انقلابِ با آن عظمت و پرهیجان اتفاق افتاده بود؛ ثانیاً آنروز اینترنت نبود، ماهواره نبود، این جوان در معرض این همه آسیب نبود، جوان امروز در معرض این همه آسیبها است... [اما] این جوان متدین باقی میمانَد... پای انقلاب میایستد... اینها چیزهای مهمی است. نسل امروزِ انقلاب، به نظر ما یکی از افتخارات بزرگ است. این یک واقعیتی است، باید این را دید».

دیگر بار، روز نخست فروردین ۹۳ بود که رهبر انقلاب از لزوم توجه به فعالیت های خودجوش فرهنگی سخن به میان آوردند. ایشان اکنون نیز اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی را در این خصوص مورد خطاب قرار می دهند: «با توجه به رویشهای معتنابه و جوششهای فراوان فعالیتهای فرهنگی در سطوح مردمی، خصوصاً جوانان مؤمن و انقلابی، دستگاههای فرهنگی نظام و در رأس آنها شورای عالی انقلاب فرهنگی باید نقش حلقات مکمل و تسهیلگر و الهامبخش را در فعالیتهای خودجوش و فراگیر مردمی عرصهی فرهنگ برای خود قائل باشند و موانع را از سر راه آنها کنار بزنند».
 
* پیشرفت و شتاب حرکت علمی کشور
«پیشرفت و شتاب حرکت علمی کشور» از دیگر موضوعات مهمّی است که رهبر انقلاب در این پیام به آن پرداخته اند. در قسمتی از این پیام آمده است: « شتاب رشد علمی کشور نباید به هیچ بهانهای حتی اندکی کاهش یابد، بلکه باید روز به روز بر آن افزوده شود و شورا نیز نقش خود را در نظارت و پایش و راهبری آن بطور جدی و فعال ایفا نماید».

به نظر می رسد نگرانی های پی در پی رهبر انقلاب از کندشدن روند رشد علمی کشور دارای پیام مهمّی است. شورای عالی انقلاب فرهنگی باید این پیام را به خوبی درک کند و در سیاست گذاری های خود به آن توجه ویژه داشته باشد.
 
* خسارت بزرگ تعویق افتادن تحول در علوم انسانی
هشدار بزرگی که رهبر انقلاب در پیام روز شنبه خود به اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی دادند، موضوع «به تعویق افتادن تحول در علوم انسانی است» که خسارت بزرگی متوجه انقلاب اسلامی خواهد کرد: «مهندسی فرهنگی و موضوع تحول و نوسازی در نظام آموزشی و علمی کشور اعم از آموزش عالی و آموزش و پرورش و نیز تحول در علوم انسانی که در دورههای گذشته نیز مورد تأکید بوده است، هنوز به سرانجام مطلوب نرسیده است، به تعویق افتادن این امور خسارت بزرگی متوجه انقلاب اسلامی خواهد کرد، لذا باید این امور جدیتر گرفته شده و با یک بازنگری و برنامهریزی جدید طی مدت زمان معقول و ممکن به سرانجام خود برسد».

موضوع تحول در علوم انسانی چندسالی است که به یکی از محوری ترین دغدغه های رهبر انقلاب تبدیل شده است و مورد بحث و بررسی کارشناسان و صاحبنظران نیز قرار گرفته، امّا در این حیطه نیز اتفاق چشمگیری صورت نپذیرفته است. علاوه بر این، متأسفانه بعضاً حتّی شاهد بوده ایم که این موضوع مورد طعن و کنایه افرادی از داخل کشور نیز قرار گرفته است.
 
* جمع بندی
پیام روز شنبه رهبر فرزانه انقلاب به شورای عالی انقلاب فرهنگی را باید سرآغاز مرحله جدیدی در حیات تشکیلاتی این شورا عنوان کرد. نگرانی های فرهنگی مقام معظم رهبری مسبوق به سابقه است و مخصوص دیروز و امروز نیست؛ امّا این نگرانی ها طی یکسال گذشته آنچنان شدّت پیدا کرده که ایشان از هر فرصت و بهانه ای برای ابراز صریح آن­ها استفاده کرده اند.

شورای عالی انقلاب فرهنگی هرچند طی سالیان اخیر بیکار ننشسته و اقداماتی را نیز در راستای تحول و بهبود وضعیت فرهنگ کشور انجام داده امّا نمی توان کتمان کرد که نتوانسته توقعات مورد نظر رهبر انقلاب و جامعه را برآورده کند. هرچند بخش قابل توجهی از این نگرانی ها متوجه سایر دستگاه هاست و شاید بتوان گفت که کم کاری و بعضاً جهت گیری­های غلط آنان بی تأثیر نبوده که امروز رهبر انقلاب چنین رسالت سنگینی را بر دوش شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار داده است.

به هر تقدیر امروز شورای عالی انقلاب فرهنگی در معرض انتظارات ولی فقیه و زیر ذره بین نخبگان و دلسوزان جامعه قرار دارد. باید به انتظار نشست و دید که آیا شورای انقلاب فرهنگی با توجه به رهنمودها و نگرانی های رهبر معظم انقلاب زمینه های انقلاب در این شورا را جهت بهبود عملکرد آن تا چه میزان فراهم خواهد کرد؟!
 
گزارش: احد شیرزاد

انتهای پیام/